Wynikiem nieumiejętnego doboru parametrów takich jak intensywność, częstotliwość czy objętość treningu może być zaburzenie równowagi pomiędzy eksploatacją tkanek a ich regeneracją.
W konsekwencji dochodzi do obniżenia koncentracji i sił psychicznych na skutek permanentnego przemęczenia układu nerwowego.
Widzimy zatem, że jego właściwa regeneracja ma ogromne znaczenie, zarówno u osób trenujących amatorsko jak i zawodników na poziomie mistrzowskim w rywalizacji sportowej. Nieumiejętność regeneracji powysiłkowej może prowadzić do zespołu nabytej nietolerancji treningu (acquired training intolerance) oraz astenii, czyli chronicznego psychicznego i fizycznego zmęczenia, które ma nie tylko składnik fizyczny, ale wpływa przede wszystkim na układ nerwowy i hormonalny. W konsekwencji dochodzi do stanu przetrenowania, związanego z dominacją określonych części układu nerwowego.
Większość sportowców jest w stanie zarejestrować pewne objawy dotyczące układu mięśniowo-szkieletowego (bóle "krzyża", bolesność mięśniowa), jednak niewielu dostrzega jak reaguje organizm w warunkach narastającego zmęczenia autonomicznego układu nerwowego. W dalszej części artykułu postaram się szczegółowo scharakteryzować formy przetrenowania bezpośrednio związane z dominacją określonej części układu nerwowego i zaproponuję przykładowe strategie postępowania.
Symptomy przetrenowania bezpośrednio związane będą z dominacją określonej części układu nerwowego: współczulnej bądź przywspółczulnej.
DOMINACJA WSPÓŁCZULNA
Typ dominacji charakterystyczny dla dyscyplin siłowo-szybkościowych. Wskazuje wyraźnie, iż dotychczasowe programowanie było zbyt intensywne. Jeśli układ współczulny utrzymuje stan wzmożonej pracy o charakterze ciągłym, z czasem może dojść do hipoglikemii pojawiającej się w trakcie lub po treningu, podwyższenia tętna spoczynkowego, bezsenności, braku apetytu, wzmożonej nadpobudliwości psychicznej/psychoruchowej czy wzmożonej potliwości. Jest to ogólny „spadek" formy treningowej określany mianem „poor performance” (mimo braku utraty motywacji do treningów!).
STRATEGIA POSTĘPOWANIA
- Zmniejszenie intensywności treningowej: Active Rest (spacer po lesie bez telefonu i urządzeń elektronicznych), trening wyobrażeniowy w podejściu psychologicznym, joga, techniki TTU (Trauma and Tension Unchain).
- Fizjoterapia, leczenie osteopatyczne: terapia Cranio-Sacralna wyciszanie zwojów współczulnych, techniki hamowania np. hamowanie bezpośrednie poprzez mechanizm kompresji ischemicznej, terapia wieloigłowa 7-10 minut celem odprowadzenia energii, techniki regulujące Balanced Membran Tension.
- Autoterapia: trening autogenny, medytacja: dzień treningowy – dwie sesje, pierwsza 40 minut po śniadaniu, przed I treningiem, druga po treningu wieczornym), power napy, techniki relaksacyjne oraz autorelaksacyjne.
- Odnowa biologiczna: gorące kąpiele, kąpiele solankowe 38 °C, formy relaksacyjne masażu, sauna parowa + aromaterapia, sauna + koloroterapia, gorący miód, magnez transdermalny, naświetlania, floating.
- Diagnostyka: balans chemii mózgu, kontrola poziomu nawodnienia, magnezu, (podniesiony poziom hormonów stresu prowadzi do niedoborów minerałów, zwłaszcza magnezu), kontrola poziomu wapnia, witaminy D3, K,A, rewizja diety pod względem niedoborów.
DOMINACJA PRZYWSPÓŁCZULNA
Charakterystyczna dla sportów wytrzymałościowych. Wskazuje wyraźnie, iż dotychczasowe programowanie miało zbyt dużą objętość.
W wyniku przetrwałej dominacji przywspółczulnej można odnotować zmiany takich parametrów jak: znacznie obniżoną częstość akcji serca (u sportowców bradykardia do pewnego pułapu jest normalna), obniżenie przewodnictwa nerwowego, spadek poziomu acetylocholiny, podwyższony próg mleczanowy, przewlekłe zmęczenie, wyraźnie pogorszona jakość snu, brak mobilizacji do treningów (związane z obniżeniem przewodnictwa nerwowego), obniżone ciśnienie krwi. Wsparcie regeneracyjne w tym przypadku:
- Fizjoterapia: uwalnianie/odwijanie powięziowe, techniki odreagowywania układu nerwowego, trybowaniae, terapia wieloigłowa, elektrostymulacja, Fascia Stretching, PNF Stretching, presoterapia, manipulacje nerwowo-mięśniowe, Power Taping.
- Bodźcowanie: kąpiele kontrastowe (ciepła/zimna woda naprzemiennie po 15-20 sekund, w 5-6 cyklach) kąpiel 12-15 minut w wodzie o temperaturze 10 stopni (bezpośrednio po treningu) balenoterapia, hydroterapia, brushing.
- Trening: zejście z objętości treningowej, techniki active rest (zmiana aktywności fizycznej, np.: sesja na ściance wspinaczkowej, outdoor cycling), pływanie w zimnej wodzie, Neural Charge Training, trening kontrastowy, CNS priming workout.
- Przy przewlekłych DOMS’ach (mylnie zwanych „zakwasami”) - masaż lodem (np. VitaIce), masaż miodem, terapia Stadiopastą (dla zmniejszenia obrzęków), presoterapia, Loaded Stretching, Dynamic Cuffing, bańki próżniowe, taping limfatyczny.
- Diagnostyka, rewizja diety pod względem niedoborów, można włączyć do długotrwałej suplementacji argininę, glutaminę oraz rozważyć okresową suplementację bromeliną, boswelią, SAMe, kurkuminą czy skorzystać z aromaterapii np. olejek mentolowy, olejek miętowy lub olejek lawendowy - wszystko zgodnie z zasadą doboru suplementów do potrzeb zawodnika, a nie odwrotnie.
