Zmęczenie to problem społeczny XXI wieku występujący tak powszechnie, że stało się przedmiotem badań naukowych. Zjawisko to opisywano z wielu perspektyw badawczych, jednak autorzy zajmujący się tematyką zmęczenia, wciąż podkreślają, że w rzeczywistości nie jest ono stanem jednorodnym i w związku z tym jest trudne do zdefiniowania.
Choć może się to wydawać zaskakujące (zważywszy na ilość ułatwień z jakich codziennie korzystamy) rozwój nauki i techniki często przewyższa ludzkie zdolności adaptacyjne, a nadmiar bodźców, które codziennie rejestrujemy prowadzi do podwyższonego napięcia psychofizycznego.
Przenosząc to na płaszczyznę sportową zmęczenie może być postrzegane jako konsekwencja niedopasowania możliwości organizmu sportowca do wymagań zewnętrznych:
- nadmiaru bodźców w stosunku do możliwości narządów zmysłu (przeciążenie),
- zbyt małej ilości bodźców (deprywacja sensoryczna),
- zbyt jednostajnych bodźców (znużenie),
Jest zatem ochronnym regulatorem aktywności fizycznej jaką podejmują sportowcy.
W wyniku nieumiejętnego manipulowania parametrami takimi jak intensywność czy objętość treningowa łatwo zaburzyć równowagę pomiędzy eksploatacją organizmu a jego regeneracją, a w konsekwencji ścisłą współzależność pomiędzy układem somatycznym, który razem z autonomicznym tworzy funkcjonalną całość.
Układ autonomiczny bardzo silnie reaguje na stany emocjonalne, nawet gdy zachowania somatyczne lub mowa na to nie wskazują, w konsekwencji dochodzi do stanu przetrenowania, związanego z dominacją określonych części układu nerwowego.
Zmęczenie psychiczne u sportowców wiąże się z trzyetapowym procesem utraty motywacji, na który składa się wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja kontaktów z ludźmi i ostatecznie utrata wiary we własne możliwości. W rozumieniu fizjologicznym zmęczenie jest konsekwencją zaburzenia homeostazy (które poza składnikiem fizycznym wpływa przede wszystkim na układ nerwowy i hormonalny) a także mechanizmem zapewniającym jej przywrócenie. W codziennym życiu próbujemy redukować zmęczenie korzystając z różnych form wspomagania regeneracji fizycznej i psychicznej.
Ciekawym zjawiskiem jakim obserwujemy w sportach takich jak CrossFit jest zmęczenie kognitywne, które nie sposób sklasyfikować wg powyższych kryteriów.
Pojawia się, kiedy zawodnik nie jest w stanie spełnić założeń treningowych i wykluczyliśmy inne przyczyny zmęczenia np. podczas treningów kwalifikacyjnych, gdy dochodziło do fizycznych limitów, a kolejne próby nie przybliżały do poprawy wyników, zatem problem nie leżał w przygotowaniu fizycznym.
Zdaniem neurobiologów mózg w czasie wysiłku działa za pośrednictwem dwóch, odrębnych systemów: przetwarzania automatycznego i kontrolowanego.
Pierwszy z nich działa szybko, automatycznie, z niewielkim wysiłkiem, bez poczucia dobrowolnej kontroli. Drugi, zwraca uwagę na czynności umysłowe podczas wysiłku, jego działanie jest często związane z podejmowaniem decyzji w sposób subiektywny. Konflikt pomiędzy tymi dwoma systemami mimowolnie wywołuje efekt zmęczenia kognitywnego. Ten sam mechanizm obserwujemy rano po przebudzeniu, kiedy ustawiamy drzemkę za drzemką, zamiast wstać z pierwszym budzikiem. Przykładem dla zobrazowania tego zjawiska może być próba wykonania 300 kcal na Air Bike'u w oknie czasowym 10 minut.
Mimo fizycznych zdolności mogłoby się okazać, że nie udało się skończyć zadania w tym czasie, z powodu tego, co działo się w głowie.
Przyjmujemy, że każdy wykonał próbę metodą interwałową, czyli naprzemienne: szybkie tempo (wzrost wattów) i wolne tempo (spadek wattów). Okresy przerwy (zwolnienie tempa) mają spełnić zadanie fizycznego odpoczynku, ale także pozwalają na znaczne odzyskanie zdolności umysłowych (czyli przerwa służy przygotowaniu do nadchodzącej pracy, tj. w tym wypadku - ponowne podkręcenie wattów) - To właśnie zmęczenie kognitywne.
W praktyce przygotowania zawodników pracę nad obniżeniem efektu kognitywnego zmęczenia zaczynamy odpowiednio wcześniej, korzystając z narzędzi takich jak Brain Endurance oraz proponując indywidualne strategie suplementacyjne celem optymalizacji pracy układu nerwowego czy poprawy przekaźnictwa synaptycznego.Istotą Brain Endurance jest dobrowolne wywoływanie kognitywnego zmęczenia we właściwym momencie, by poprawić wytrzymałość poznawczą, i z czasem obniżyć efekt kognitywnego zmęczenia.
Jak dobrowolnie wywołać efekt kognitywnego zmęczenia?
Stworzyć konflikt między opisanymi wyżej automatycznymi (szybkimi), procesami poznawczymi a logicznym (powolnym) procesem poznawczym. W praktyce celowo wywołuje się zmęczenie kognitywne w trakcie treningu fizycznego, by w rezultacie zwiększyć odporność na stres, co pozwoli uzyskać lepszą kontrolę nad modelem sieci neuronowej (tzn. zapobieganie ujemnej pętli sprzężenia zwrotnego procesów fizjologicznych powodując wątpliwości / negatywne emocje i odwrotnie).
We właściwym etapie przygotowań mózg także wymaga treningu i rozwoju, a praca nad skutecznością i siłą odporności na dystrakcję (czynnik rozpraszający uwagę) jest kluczowym elementem w przygotowaniu startowym po to by:
a) wykorzystać pełny potencjał zawodnika,
b) poprawić kontrolę nad odbieraniem wrażeń zmysłowych i wysyłanych do mięśni impulsów,
c) uzyskać tzw. mental reps, podczas treningów kwalifikacyjnych/ treningów podczas zawodów,
d) spowolnić zjawisko "mental breakdown", i poprawić inteligencję płynną (zdolność do rozwiązywania problemów w chaosie informacji),
e) poprawić koordynację ruchową i zoptymalizować funkcjonowanie przemian energetycznych w komórkach nerwowych.
*Artykuł na podstawie treści szkoleniowych z Regeneracja i budowanie formy w CrossFit ,które prowadzę razem z Artur Jobda Trener Personalny podczas którego szczegółowo omawiamy to zjawisko i podajemy przykłady gotowych rozwiązań.
Autor: Jakub Surmacz
Choć może się to wydawać zaskakujące (zważywszy na ilość ułatwień z jakich codziennie korzystamy) rozwój nauki i techniki często przewyższa ludzkie zdolności adaptacyjne, a nadmiar bodźców, które codziennie rejestrujemy prowadzi do podwyższonego napięcia psychofizycznego.
Przenosząc to na płaszczyznę sportową zmęczenie może być postrzegane jako konsekwencja niedopasowania możliwości organizmu sportowca do wymagań zewnętrznych:
- nadmiaru bodźców w stosunku do możliwości narządów zmysłu (przeciążenie),
- zbyt małej ilości bodźców (deprywacja sensoryczna),
- zbyt jednostajnych bodźców (znużenie),
Jest zatem ochronnym regulatorem aktywności fizycznej jaką podejmują sportowcy.
W wyniku nieumiejętnego manipulowania parametrami takimi jak intensywność czy objętość treningowa łatwo zaburzyć równowagę pomiędzy eksploatacją organizmu a jego regeneracją, a w konsekwencji ścisłą współzależność pomiędzy układem somatycznym, który razem z autonomicznym tworzy funkcjonalną całość.
Układ autonomiczny bardzo silnie reaguje na stany emocjonalne, nawet gdy zachowania somatyczne lub mowa na to nie wskazują, w konsekwencji dochodzi do stanu przetrenowania, związanego z dominacją określonych części układu nerwowego.
Zmęczenie psychiczne u sportowców wiąże się z trzyetapowym procesem utraty motywacji, na który składa się wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja kontaktów z ludźmi i ostatecznie utrata wiary we własne możliwości. W rozumieniu fizjologicznym zmęczenie jest konsekwencją zaburzenia homeostazy (które poza składnikiem fizycznym wpływa przede wszystkim na układ nerwowy i hormonalny) a także mechanizmem zapewniającym jej przywrócenie. W codziennym życiu próbujemy redukować zmęczenie korzystając z różnych form wspomagania regeneracji fizycznej i psychicznej.
Ciekawym zjawiskiem jakim obserwujemy w sportach takich jak CrossFit jest zmęczenie kognitywne, które nie sposób sklasyfikować wg powyższych kryteriów.
Pojawia się, kiedy zawodnik nie jest w stanie spełnić założeń treningowych i wykluczyliśmy inne przyczyny zmęczenia np. podczas treningów kwalifikacyjnych, gdy dochodziło do fizycznych limitów, a kolejne próby nie przybliżały do poprawy wyników, zatem problem nie leżał w przygotowaniu fizycznym.
Zdaniem neurobiologów mózg w czasie wysiłku działa za pośrednictwem dwóch, odrębnych systemów: przetwarzania automatycznego i kontrolowanego.
Pierwszy z nich działa szybko, automatycznie, z niewielkim wysiłkiem, bez poczucia dobrowolnej kontroli. Drugi, zwraca uwagę na czynności umysłowe podczas wysiłku, jego działanie jest często związane z podejmowaniem decyzji w sposób subiektywny. Konflikt pomiędzy tymi dwoma systemami mimowolnie wywołuje efekt zmęczenia kognitywnego. Ten sam mechanizm obserwujemy rano po przebudzeniu, kiedy ustawiamy drzemkę za drzemką, zamiast wstać z pierwszym budzikiem. Przykładem dla zobrazowania tego zjawiska może być próba wykonania 300 kcal na Air Bike'u w oknie czasowym 10 minut.
Mimo fizycznych zdolności mogłoby się okazać, że nie udało się skończyć zadania w tym czasie, z powodu tego, co działo się w głowie.
Przyjmujemy, że każdy wykonał próbę metodą interwałową, czyli naprzemienne: szybkie tempo (wzrost wattów) i wolne tempo (spadek wattów). Okresy przerwy (zwolnienie tempa) mają spełnić zadanie fizycznego odpoczynku, ale także pozwalają na znaczne odzyskanie zdolności umysłowych (czyli przerwa służy przygotowaniu do nadchodzącej pracy, tj. w tym wypadku - ponowne podkręcenie wattów) - To właśnie zmęczenie kognitywne.
W praktyce przygotowania zawodników pracę nad obniżeniem efektu kognitywnego zmęczenia zaczynamy odpowiednio wcześniej, korzystając z narzędzi takich jak Brain Endurance oraz proponując indywidualne strategie suplementacyjne celem optymalizacji pracy układu nerwowego czy poprawy przekaźnictwa synaptycznego.Istotą Brain Endurance jest dobrowolne wywoływanie kognitywnego zmęczenia we właściwym momencie, by poprawić wytrzymałość poznawczą, i z czasem obniżyć efekt kognitywnego zmęczenia.
Jak dobrowolnie wywołać efekt kognitywnego zmęczenia?
Stworzyć konflikt między opisanymi wyżej automatycznymi (szybkimi), procesami poznawczymi a logicznym (powolnym) procesem poznawczym. W praktyce celowo wywołuje się zmęczenie kognitywne w trakcie treningu fizycznego, by w rezultacie zwiększyć odporność na stres, co pozwoli uzyskać lepszą kontrolę nad modelem sieci neuronowej (tzn. zapobieganie ujemnej pętli sprzężenia zwrotnego procesów fizjologicznych powodując wątpliwości / negatywne emocje i odwrotnie).
We właściwym etapie przygotowań mózg także wymaga treningu i rozwoju, a praca nad skutecznością i siłą odporności na dystrakcję (czynnik rozpraszający uwagę) jest kluczowym elementem w przygotowaniu startowym po to by:
a) wykorzystać pełny potencjał zawodnika,
b) poprawić kontrolę nad odbieraniem wrażeń zmysłowych i wysyłanych do mięśni impulsów,
c) uzyskać tzw. mental reps, podczas treningów kwalifikacyjnych/ treningów podczas zawodów,
d) spowolnić zjawisko "mental breakdown", i poprawić inteligencję płynną (zdolność do rozwiązywania problemów w chaosie informacji),
e) poprawić koordynację ruchową i zoptymalizować funkcjonowanie przemian energetycznych w komórkach nerwowych.
*Artykuł na podstawie treści szkoleniowych z Regeneracja i budowanie formy w CrossFit ,które prowadzę razem z Artur Jobda Trener Personalny podczas którego szczegółowo omawiamy to zjawisko i podajemy przykłady gotowych rozwiązań.
Autor: Jakub Surmacz
