Dieta gaps jest programem żywieniowym, bazującym na koncepcji, że ogólny stan zdrowia człowieka ma dużo wspólnego z kondycją układu pokarmowego, a konkretniej - jelit. Dlatego w tym sposobie żywienia szczególną wagę przywiązuje się właśnie do utrzymania zdrowych jelit. Podstawą żywienia są produkty fermentowane oraz domowe wywary mięsne. Czym jest dieta gaps, komu jest dedykowana i jakie są podstawowe zasady tego sposobu żywienia?
Dieta gaps – podstawowe zasady
Dieta GAPS (Gut and Psychology Syndrome) to dieta opracowana przez lekarza neurologa i neurologopatologa Dr. Natashę Campbell-McBride. Jej celem jest poprawa zdrowia układu pokarmowego, a także wpływ na zdrowie psychiczne poprzez utrzymanie i odbudowę zdrowej flory bakteryjnej w jelitach. Dieta GAPS jest często stosowana w przypadku osób z zaburzeniami jelitowymi, takimi jak zespół jelita drażliwego (IBS), choroba Leśniowskiego-Crohna, autyzm i inne problemy zdrowotne związane z układem pokarmowym i psychiką.
Podstawowe zasady diety GAPS obejmują:
- Eliminację żywności przetworzonej: Dieta GAPS polega na wyeliminowaniu żywności przetworzonej, produktów spożywczych zawierających sztuczne dodatki, konserwanty i substancje chemiczne.
- Rezygnację z glutenu i nabiału: W pierwszej fazie diety GAPS zaleca się wyeliminowanie glutenu i nabiału z jadłospisu, ponieważ mogą one prowadzić do problemów trawiennych u niektórych osób.
- Wprowadzenie tzw. "żywności GAPS": Dieta opiera się na żywności, która jest łatwo trawiona i nie obciąża układu pokarmowego. Wprowadza się takie produkty jak rosoły, buliony, gotowane mięso, warzywa gotowane na parze, jogurt naturalny, jajka i zdrowe tłuszcze, takie jak olej kokosowy i masło klarowane.
- Suplementację: Osoby stosujące dietę GAPS mogą przyjmować suplementy diety, takie jak probiotyki, aby wspomóc odbudowę zdrowej flory bakteryjnej w jelitach. Dr. Campbell-McBride zaleca także suplementację olejem rybim, witaminami i minerałami.
- Stopniowe wprowadzaniu nowych produktów: Po pierwszej fazie eliminacyjnej, dieta GAPS zakłada stopniowe wprowadzanie nowych produktów spożywczych i monitorowanie reakcji organizmu na nie. To pozwala dostosować dietę do indywidualnych potrzeb i tolerancji.
- Unikanie cukru: Dieta GAPS ogranicza spożycie cukru, w tym cukrów prostych i sztucznych słodzików.
- Dbanie o stan psychiczny: Dr. Campbell-McBride uważa, że zdrowie jelit ma wpływ na zdrowie psychiczne, dlatego dieta GAPS jest często stosowana u osób z problemami emocjonalnymi, takimi jak depresja czy autyzm.
Dieta Gaps – korzyści zdrowotne
Dieta GAPS (Gut and Psychology Syndrome) jest często stosowana w celu poprawy zdrowia układu pokarmowego i może przynieść różne korzyści zdrowotne, zwłaszcza dla osób z problemami jelitowymi. Wśród zalet stosowania diety gaps wyróżniamy:
- Poprawę zdrowia jelit: Dieta GAPS ma na celu odbudowę zdrowej flory bakteryjnej w jelitach poprzez eliminację potencjalnie szkodliwej żywności i wprowadzenie łatwo trawionej żywności. To może pomóc w zmniejszeniu problemów trawiennych, takich jak zaparcia, biegunki, wzdęcia czy zespół jelita drażliwego (IBS).
- Wspomaganie układu odpornościowego: Zdrowe jelita odgrywają kluczową rolę w układzie odpornościowym organizmu. Poprawa zdrowia jelitowego może zwiększyć odporność na infekcje i choroby.
- Wpływ na zdrowie psychiczne: Według twórczyni diety zdrowie jelit jest powiązane ze zdrowiem psychicznym. Dlatego niektórzy ludzie zgłaszają poprawę nastroju, redukcję objawów depresji i lęku po wprowadzeniu diety gaps.
- Lepsza tolerancja pokarmów: Stopniowe wprowadzanie nowych produktów do diety po fazie eliminacyjnej może pomóc poprawić tolerancję na żywność, zwłaszcza u osób z nietolerancjami pokarmowymi.
- Wspomaganie osób z niektórymi chorobami przewlekłymi: Dieta GAPS jest czasami stosowana jako element terapii dla osób cierpiących na choroby przewlekłe, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy autyzm. Nie jest to jednak lekarstwo na te choroby, ale może pomóc w łagodzeniu niektórych objawów.
Warto jednak zaznaczyć, że korzyści zdrowotne związane z dietą GAPS są nadal badane, a dowody naukowe na jej skuteczność są ograniczone. Ponadto dieta GAPS jest dość restrykcyjna i może być trudna do przestrzegania przez dłuższy okres czasu.
Etapy diety GAPS
Autorka diety wyróżnia sześć etapów, przez które należy przejść. Warto wiedzieć, że GAPS może być zarówno dietą tymczasową, jak i stosowaną na stałe przez kilka lat. Wszystko zależy od założeń i celów dietetycznych.
Dieta skupiona jest na 6 fazach, w które wchodzi się stopniowo:
- etap I - wprowadzenie i oczyszczenie organizmu z toksyn: spożywa się głównie rosół i świeżo wyciskane soki owocowe i warzywne;
- etap II: wprowadzane są źródła cennych bakterii jelitowych, np. kiszonki;
- etap III: można do diety włączyć jaja i zdrowe tłuszcze;
- etap IV: dodajemy mięso;
- etap V: można do jadłospisu dołączyć surowe warzywa;
- etap VI: surowe owoce.
Dieta gaps – co można jeść? Produkty dozwolone w diecie
Podczas stosowania diety GAPS zalecane są poniższe produkty:
- wywary mięsne, np. rosół, bulion;
- różne rodzaje mięsa (drób, wołowina, wieprzowina), najlepiej duszone lub gotowane. Jeżeli jest taka możliwość, warto wybierać mięso z chowu ekologicznego;
- warzywa nieskrobiowe, najlepiej gotowane na parze;
- produkty fermentowane: kefir, maślanka;
- mleko kokosowe, jogurt naturalny;
- jaja;
- ryby;
- skorupiaki;
- zdrowe tłuszcze: olej kokosowy, masło klarowane, oliwa z oliwek.
Dieta GAPS – skutki uboczne i przeciwwskazania
Dieta GAPS uważana jest za dietę zdrowotną, jednak nie zaleca się jej wprowadzanie bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Należy pamiętać, że nie jest to sposób odżywiania dedykowany osobom, które chcą zrzucić wagę. Dieta GAPS to dość restrykcyjny sposób żywienia eliminujący sporą grupę artykułów spożywczych, dlatego jednym z najczęściej występujących skutków ubocznych jest niedobór składników odżywczych.
Wśród przeciwwskazań do stosowania diety wyróżniamy:
- ciążę i karmienie piersią;
- niektóre choroby metaboliczne, np. cukrzyca;
- zaburzenia odżywiania: anoreksja, bulimia;
- nietolerancje pokarmowe;
- choroby przewlekłe.
Dieta GASP – przepisy
1. Rosół drobiowy:
Składniki:
- 1 kg kurczaka lub indyka (najlepiej z kośćmi i skórą)
- Woda
- 2-3 marchewki, obrane i pokrojone na kawałki
- 2-3 łodygi selera, pokrojone na kawałki
- 1 cebula, obrana i przekrojona na pół
- 3-4 ząbki czosnku, obrane
- 1 łyżka octu jabłkowego
- Sól i pieprz do smaku
Instrukcje:
- Umieść mięso w dużym garnku i zalej je wodą tak, aby było dokładnie przykryte.
- Dodać marchewki, seler, cebulę i czosnek.
- Doprowadzić do wrzenia, a następnie zmniejszyć ogień i gotować na wolnym ogniu przez kilka godzin, usuwając powierzchniową pianę.
- Dodaj ocet jabłkowy i przyprawy, a następnie gotuj jeszcze przez kilka godzin.
- Gdy rosół jest gotowy, odcedź go i użyj wywaru jako bazę do zup lub jako napój.
2. Gotowane jajka na twardo z majonezem:
Składniki:
- 4 jajka
- 2 łyżki domowej roboty majonezu (z oleju kokosowego lub oliwy z oliwek)
- Sól i pieprz do smaku
Instrukcje:
- Ugotuj jajka na twardo i ostudź je.
- Obierz jaja i pokrój je na pół.
- Dodaj majonez, sól i pieprz, a następnie delikatnie wymieszaj.
3. Gotowany brokuł z masłem klarowanym:
Składniki:
- 1 główka brokuła
- 2-3 łyżki masła klarowanego
- Sól do smaku
Instrukcje:
- Podziel brokuła na różyczki.
- Gotuj brokuła na parze lub w małej ilości wody do momentu, aż będzie miękki (ok. 5-7 minut).
- Odcedź brokuła i dodaj masło klarowane oraz sól.
